სტრესის სასარგებლო და მავნე ფორმები მცენარეებში – სინათლის სტრესი-სასარგებლო და საზიანო
კანაფი მზის მოყვარული მცენარეა და ყველა მებაღეს უნდა ესმოდეს, თუ რამდენად მნიშვნელოვანია მათი მცენარეებისთვის მაღალი ხარისხის განათება მთელი ზრდის ციკლის განმავლობაში.
სინათლე აუცილებელია ფოტოსინთეზის პროცესისთვის, სწორებ ამიტომა იგი ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი ფაქტორია მცენარის ზრდაში. თუ სკოლაში ჩემსავით ექსტერნებისთვის მაინც გიწევდათ წიგნის გადაშლა ალბათ ბიოლოგიის წიგნიდან გემახსოვრებათ როგორ მუშაობს ფოტოსინთეზი. თუ არ გახსოვთ არც ესაა პრობლემა, საკმაოდ მარტივი პროცესია: მცენარეები სინათლისგან მიღებული ენერგიის საშუალებით ფესვებიდან მიღებულ მინერალებს, წყალს და ნახშირორჟანგს გლუკოზად აქცევენ, რაც მათ ზრდაში და ნაყოფის წარმოქმნაში ეხმარებათ. მოკლედ რომ ვთქვათ სინათლე მცენარის სიცოცხლის უმნიშვნელოვანესი წყაროა.
იმისთვის, რომ ფოტოსინთეზი არ შეფერხდეს გარეთ მზარდ კანაფის მცენარეს დღის მანძილზე მინიმუმ 6 საათის განმავლობაში მაინც უნდა მიეწოდებოდეს მზის პირდაპირი სხივები. თუ შესაძლებელია, მცენარისთვის მზის სხივების მიწოდების იდეალური ინტენსივობა დღეში 10-12 სათს წარმოადგენს. ბოქსში ზრდისას გროვერების უმეტესობა ვეგეტაციაში მყოფ მცენარეს 18 საათის მანძილზე აწვდის სინათლეს და 6 საათის მანძილზე სრულ სიბნელეში ამყოფებს, რაც სინათლის მიწოდებაზე არანაკლებ მნიშვნელოვანია. ყვავილობის ფაზაში მცენარისთვის სინათლის 12/12-ზე მიწოდებაა რეკომენდირებული.
- მავნე სტრესი
სამწუხაროდ კანაფის ზრდისას სინათლის მიწოდების იდეალური ვარიანტის განსაზღვრა საკმაოდ რთულია, რის გამოც მცენარის ამ სახეობაში სინათლის სტრესი ერთ-ერთი ყველაზე გავრცელებული ფორმაა. თავისმხრივ, სინათლის სტრესის ყველაზე გავრცელებული ფორმა სინათლით დამწვრობაა (light burn). სტრეს ამ ფორმას ყველაზე ხშირად განათების ზედმეტად მაღალი ტემპერატურა ან მცენარესთან ზედმეტად ახლოს დამონტაჟება იწვევს.
სინათლით დამწვრობა საკმაოდ მარტივი შესამჩნევია, სინათლით დაწვისას მცენარის ფოთლები ზედა მხარეს ეხვევა და ისეთ ფორმას იღებს, რომ ფოთლებს რაც შეიძლება მცირე ზედაპირზე ხვდებოდეს სინათლე. გარკვეული დროის შემდეგ დამწვრობა ფოთლების გამოშრობას გამოიწვევს, ფოთლები უხეშდება და იღებს მოყავისფრო შეფერილობას. სინათლით დამწვრობა არ წარმოადგენს სტრესის სასარგებლო ფორმას და აუცილებლად ყველაფერი უნდა გააკეთოთ მის თავიდან ასაცილებლად, რადგან იგი ანადგურებს ჯანსაღ ფოთლებს და აფერხებს მცენარის ზრდას.
- სასარგებლო სტრესი
მაშინ, როდესაც სინათლით დამწვრობა მცენარისთვის საზიანოა, არსებობს სინათლის სტრესის „ჯანსაღი ფორმებიც“, რომელთა გამოყენებითაც შეგიძლიათ ხელი შეუწყოთ მცენარის ზრდას.
დასაწყისისთვის ამის ერთ-ერთი გზა განათების ფერის ტემპერატურითა და სინათლის სპექტრით მანიპულირებაა.
ფოტოსინთეზი ყველაზე მაღალი სიხშირით წითელი შუქის ქვეშ ხდება, რასაც შემდეგ ლურჯი ფერის შუქი მოყვება. სახლის პირობებში ზრდისას საუკეთესო შედეგის მისაღებად ვეგეტატიურ სტადიაზე, ჯანსაღი ფოთლებისა და ძლიერი ღეროების ჩამოსაყალიბებლად, ხშირად იყენებენ ისეთ განათებას, რომელსაც ცისფერი შუქის მაღალი პროცენტული მაჩვენებელი აქვს, ხოლო ყვავილობის ფაზაში მცენარეს წითელი სინათლის შემცველი ნათურებით აწვდიან შუქს, რაც მებაღეთა ნაწილის გამოცდილებით ყვავილობას და ზეთების გამოყოფას აუმჯობესებს.
ზოგიერთი გროვერი უფრო წინ მიდის და ყვავილობის ფაზაში ულტრაიისფერ განათებას იყენებს, რომელიც მათზე დაყრდნობით მცენარის ზრდას და მასში კანაბინოიდების გამოყოფას აუმჯობესებს, მაგრამ არსებობს საფრთხე, რომ ულტრაიისფერმა ნათებამ სინათლის დამწვრობამდე მიგიყვანოთ, გამომდინარე იქიდან, რომ ასეთი განათებები გაცილებით ძლიერია და განსაკუთრებულ სიფრთხილის დაცვას მოითხოვს. სანამ ასეთი განათების გამოყენებას გადაწყვეტთ გაეცანით სტატიას „ზრდის თუ არა ულტრაიისფერი ნათება კანაბინოიდების მოსავლიანობას“.
გროვერებს შორის გავრცელებული სიათლის სტრესის კიდვ ერთი სასარგებლო ფორმა გვიანი ყვავილობის პერიოდში მოსავლის აღებამდე 24-48 საათით ადრე სინათლის მიწოდების შეზღუდვაა, რაც გავრცელებული ინფორმაციით, ხელს უწყობს ტრიქომის წარმოებას.
