ბოლო ოცი წლის განმავლობაში მრავალი ქიმიოტაქსონომიური და გენეტიკური კვლევა ცდილობდა გაერკვია კანაფის წარმომავლობა, როდის და სად შეიძინა კანაფმა ასეთი განსხვავებული თვისებები და როგორ უნდა იყოს კანაფის მცენარე საუკეთესოდ კლასიფიცირებული.
როგორც კულტივირებული, ისე ველური კანაფის მცენარეები მთელ მსოფლიოში შეიძლება საკმაოდ განსხვავებულად გამოიყურებოდეს: იყოს მეტად ან ნაკლებად ფოთლოვანი, მეტ-ნაკლებად ბუჩქოვანი, ან უფრო დაბალი ან მაღალი, უფრო მწვანე, ყვითელი, ლურჯი, წითელი ან იასამნისფერი და ჰქონდეს ყვავილობის სხვადასხვა პერიოდი. გარდა ამისა, ზოგიერთ ჯიშს თითქმის არ აქვთ ფსიქოაქტიური თვისებები, ზოგი კი ძლიერ ფსიქოაქტიურია.
როგორც ახალ ბლოგში (Cannabis Sativa vs. Cannabis indica: What’s the Difference Today?),- ა განხილული ბოტანიკოსებს შორის უთანხმოება იმის შესახებ, თუ როგორ უნდა კლასიფიცირდეს კანაფის მცენარის სხვადასხვა სახეობა მთელ მსოფლიოში, მე -18 საუკუნის ბოლოდან მიმდინარეობს.
კანაფის ბოტანიკური კლასიფიკაცია კვლავ ერთ -ერთი ყველაზე საკამათოა მცენარეთა შორის. ისევე როგორც კანაფის წარმოშობა.
მეცნიერების ნაწილი ამტკიცებს, რომ არსებობს მხოლოდ ერთი „ორიგინალური“ კანაფის კიში- Cannabis sativa, ნაწილი ამბობს რომ ასეთი ორია Cannabis sativa და Cannabis indica, ხოლო ნაწილი განიხილავს სამ ორიგინალურ ჯიშს: Cannabis sativa, indica და ruderalis. მათ კი ოთხ მთავარ ქვესახეობად ყოფენ: სამხრეთ აზიური შინაური, სახრეთ აზიური ველური, ცენტრალური აზიის შინაური და ცენტრალური აზიის ველური.
უკვე ყველა მკვლევარი შეთანხმებულია, რომ ადაიანებმა კანაფის მოშენება ჯერ კიდევ ძვ.წ 5000 წელს დაიწყეს.
თუმცა, მთავარი სადავო საკითხი ისაა, თუ როგორ უნდა კლასიფიცირდეს ეს ჯიშები და სად გაიზარდა პირველად განსხვავებული ჯიშები.
კანაფის გენეტიკის შესახებ ახლახანს გამოქვეყნებული კვლევა (2021) ეთანხმება ზოგიერთი მეცნიერის დასკვნას, ხოლო სხვებს ეწინააღმდეგება. მკვლევარებმა ჩაატარეს გენეტიკური ანალიზი Cannabis sativa 110 გენომის შესახებ. შედეგები გამოქვეყნდა 2021 წლის 16 ივლისს, Science Advances– ში.
- ბაზალური კანაფი. ეს ჯიში განხილულია, როგორც “და” კანაფის ყველა სხვა ჯიშისთვის, მათ შორის დაბალი ფსიქოაქტივობის მქონეებისთვის როგორიცაა კანაფის და ფსიქოაქტიური ვარიაციები.
2.“კანაფის კანაფი“-რომელსაც შედარებით დაბალი THC შემცველობა აქვს, გამოიყენებოდა ბოჭკოვანი ქსოვილებისთვის. იგი აღმოჩენილია რამდენიმე არქეოლოგიურ კვლევაში და დათარიღებულია როგორც 7000 წლის წინანდელი. თუმცა, კვლევა მიუთითებს რომ ეს თარიღი კიდევ უფრო გვიანდელია- მკვლევარები ამტკიცებენ, რომ კანაფის გაშენეება პირველად 12 000 წლის წონ მოხდა, როცა ბაზალური კანაფი „Hemp” კანაფი დაიყო. ეს კანაფის კულტივირების კულტურის პირველი შემთხვევა გახლდათ. მკვლევარები ასევე ვარაუდობენ, რომ ეს ფაქტი აღმოსავლეთ აზიაში, კერძოდ დასავლეთ ჩინეთში მოხდა.
ეს აღმოჩენა კანაფის წარმოშობის ერთ-ერთ ცენტრს ცენტრალურ აზიაზე, როგორც მეცნიერები აქამდე ვარაუდობდნენ, ოდნავ უფრო აღმოსავლეთით წევს.
ზემოთ აღნიშნულს ისიც ადასტურებს, რომ ცენტრალური აზია რამდენიმე სხვა სახეობის მოშინაურების „ცხელი წერტილიც“ იყო. მათ შორისაა ბრინჯი, ცოცხი, სოიო, გარგარი, ატამი და კიდევ რამდენიმე.
3.ველური „Drug” კანაფი. კანაფის ამ სახეობას აქვს შედარებით მაღალი THC შემცველობა. ის გვხვდება კანაფის ველურ შტამებში, რომელიც ძირითადად იზრდება ჩინეთში, ინდონეზიასა და პაკისტანში.
4.კულტივირებული „Drug” კანაფი. კანაფს ათასობით წლის განმავლობაში აშენებდნენ მისი ფსიქოაქტიური თვისებების გამო, რის შედეგადაც წარმოიშვა გამორჩეული გენეტიკური ტიპი.
მკვლევარების მიერ ჩატარებული ამ კვლევის ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი აღმოჩენა ბაზალური კანაფის, კანაფის განსხვავებულ კატეგორიად იდენტიფიკაციაა. კიდევ ერთი არმოცენაა, რომ დაახლოებით 4000 წლის წინ, კანაფის სელექციური გამრავლების გამო, გამოიყო მოსაწევი და ბოჭკოვანი ან საწვავი კანაფის ჯგუფები. აქამდე კანაფი სავარაუდოდ უფრო მეტი დანიშნულების იყო. მკვლევარები ფიქრობენ, რომ კონკრეტული თვისებების მიხედვით სელექციური გამრავლების შედეგად, კანაფის გარკვეული ჯიშები გადაშენდა.
მრავალფეროვანი კანაფის მცენარის ისტორია საკმაოდ კომპლექსურია. ახლახანს გამოქვეყნებული კვლევა, ადამიანის კანაფთან ურთიერთობის და მისი კულტივირების ისტორიის შესახებ, ჩვენს ცოდნას აღრმავებს.
ფსიქოაქტიურ მარიხუანასა და არაფსიქოაქტიურ კანაფად მარტივი დაყოფა, სწორი რომ არაა ამაზე ყველა მკვლევარი თანხმდება, ვინც მკაცრი მეცნიერული ქიმიოტაქსონიმური ან გეტენეტიკური კვლევები ჩაატარა.
ეჭვგარეშეა, რომ მომავალი კვლევები შეავსებს ბნელ წერტილებს ჩვენს კანაფის ისტორიის და მისი წარმომავლობის ცოდნაში, რათ უკეთესად დავინახოთ მცენარის სრული პოტენციალი და მომავალში, მხოლოდ მარტივად, სიამოვნების მიღების ნაცვლად, ბევრ სხვა საკეთილდღეო საქმეშიც გამოვიყენოთ
