მცენარის ბოქსში და გარეთ ზრდა
რა განასხვავებს ინდორ და აუთდორ ზრდას (მცენარის ბოქსში და გარეთ ზრდა)? ახდენს თუ არა მზის სხივეის პირდაპირი ზემოქმედება და ნიადაგში მიკროორგანიზმების უფრო მაღალი შემცველობა განსხვავებას? მიუხედავად იმისა, რომ ნიჭიერ კულტივატორებს შეუძლიათ მაღალი ხარისხის მცენარის გაზრდა თითქმის ყველა პირობებში, მცენარის ღია ცის ქვეშ ზრდა არაერთ ისეთ მნიშვნელოვან სარგებელს მოიცავს, რომელთა მიღება ხელოვნური განათების ქვეშ, დახურულ სივრცეში საკმაოდ რთულია.
თუ ოდესმე გაგიზრდიათ საკუთარი მცენარე, გეცოდინებად რამდენად დიდი გავლენა აქვს გარემოს მცენარის ზრდაზე. ერთი შეხედვით უბრალო გადაწყვეტილება: ოთახში გაზარდოთ მცენარე თუ ღია ცის ქვეშ რეალურად ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი გადაწყვეტილებაა, რადგან იმ მცენარის ნაყოფი, რომელიც ხელოვნურად შექმნილ პირობებში იზრდება განსხვავდება გარეთ მზარდი მცენარის ნაყოფისგან.
სანამ დავიწყებთ, უნდა აღვნიშნოთ, რომ განსხვავება არ არის ისეთი მკაფიო, როგორც თქვენ წარმოგიდგენიათ. გასათვალისწინებელია მრავალი ცვლადი, მაგალითად მწარმოებელი, ორმელიც ბოქსში იყენებს 500W ნათურებს და უმაღლესი დონის ორგანულ კვებას, რა თქმა უნდა განსხვავებულ შედეგს მიიღებს იმისგან, ვინც დაბალი სიმძლავრის განათებას და დაბალი ხარისხის საკვებ ნივთიერებებს იყენებს. იგივე შეიძლება ითქვას გარეთ ზრდაზეც: სამხრეთ ესპანეთში მწარმოებელი ავტომატური სარწყავი სისტემით გამოიმუშავებს უფრო მეტ და უკეთეს მოსავალს, ვიდრე მწარმოებელი ჩრდილო-დასავლეთ ინგლისის მაღალ ტენიანობასა და მუდმივად მოღრუბლულ ამინდში.
რა ძირითადი ფაქტორები განასხვავებს ბოქსში და გარეთ მზარდ მცენარეებს?
ალბათ პირველი რაც გახსენდბათ ზომაა. ჭერის, იატაკისა და კედლების არარსებობა ნიშნავს, რომ მცენარე არაა ზრდაში შეზღუდული და შიძლება პატარა ხის ზომისაც გაიზარდოს. ლოგიკურია, რომ ეს მეტ მოსავალსაც ნიშნავს, მაგრამ ეს რა თქმა უნდა ერთადერთი განსხვავება არაა. მზის სხივების ზემოქმედება, მიკრობული სიცოცხლე და ტემპერატურის სხვაობა განაპირობებს ისეთ ცვლილებებსაც, როგორიცაა გემოს, ფერის და ეფექტის სხვაობაც კი.
სტატიაში გაეცნობით შიდა და გარეთ ზრდის მახასიათებლებს.
განსხვავება ფერში
ზოგადად, ღია ცის ქვეშ მზარდი მცენარის ყვავილები უფრო მუქი მწვანე შეფერილობისაა, ვიდრე შენობაში ზრდისას. გარდა ამისა გარეთ მზარდ მცენარეს უფრო გაცვეთილის იერი აქვს მზის და ქარის მუდმივი ზემოქმედებიდან გამომდინარე.
ეს ესთეტიკური ცვლილებები დამოკიდებულია გარემოზე და კლიმატის მიხედვით განსხვავდება სხვადასხვა ადგილებში. მაგალითად სამხრეთ კალიფორნიის ინტენსიური მზის ქვეშ მოყვანილი ყვავილები უფრო ყავისფერია, ვიდრე ჩრდილოეთით. მცენარეებს მწვანე შეფერილობა ქლოროფილის, ფოტოსინთეზური პიგმენტის შმცველობის გამო აქვთ, მაგრამ ზოგიერთი მცენარე პიგმენტაციის მაღალი დონის გამო მეწამულ ან წითელ შეფერილობას იღებს. ასეთ მცენარეებს მზის პრიდაპირი ზემოქმედება განსაკუთრებულ უფრო მუქ და გასაოცარ შეფერილობას აძლევს.
განსხვავება ზომაში
ზომა, როგორც აღვნიშნეთ, ერთ-ერთი ყველაზე დიდი განმასხვავებელი ნიშნია. იმის მიუხედავად, რომ გარეთ მცენარე როგორც წესი გაცილებით დიდი იზრდება, არსებობს გამონაკლისებიც. გარეთ მზარდ მცენარეს გაცილებით მეტი ადგილი აქვს როგორც სტრუქტურის, ისე ფესვთა სისტემის გასანვითარებლად.
ვრცელი ფესვთა სისტემა მცენარეს უფრო მეტი საკვები ნივთიერებების ათვისების საშუალებას აძლევს, ხოლო დიდი ფოთლები აუმჯობესებს მზის სხივების შთანთქმას და შესაბამისად ფოტოსინთეზის პროცესს.
განსხვავება თვალსაჩინოა ხეროსა და ტოტების სიმტკიცისა და სისქის ფაქტორებშიც. ეს ერთგვარი ქარის სტრესის საპასუხო ადაპტაციის შედეგია.
შიდა ზრდისას მცენარის კვირტები როგორც წესი, უფრო პატარა და მკვრივია სივრცისა და ქოთნის ზომის შეზღუდვიდან გამომდინარე, მაგრამ ზომა ყოველთვის არ შეესაბამება ხარისხს. კულტივატორები ხელოვნურად შქმნილ პირობებში ხშირად იღებენ ისეთ ნაყოფს, რომელსაც გარეთ მოყვანილ ბევრად დიდ ყვავილებზე ძლიერი და კომპლექსური ეფექტი აქვთ.
მცენარის ბოქსში და გარეთ ზრდა – განსხვავება არომატში
გემოს პროფის აყალიბებს ისეთი ფაქტორები, როგორიცაა გენეტიკა, კვება და კულტივაციის ტიპი, მაგრამ შეიძლება ითქვას რომ მცენარის არომატი შეიძლება ყვლაზე მეტად იმის მიხედვი იცვლებოდეს გარეთ იზრდება იგი თუ ბოქსში. მზის სხივები და მიკროორგანიზმები ამ საკითხშიც დიდ როლს თამაშობენ.
- სინათლე
შიდა კულტივაციისას გამოყენებული ხელოვნური განათება შესანიშნავად იმიტირებს მზის სხივებს და უზრუნველყოფს შესანიშნავი ნაყოფის წარმოქმნას დახურულ სივრცეში. ასეთი განათებების უმეტესობა ულტრაიისფერ (UV) შუქს არ ასხივებს, მაგრამ ზოგიერთ მადგანში მაინც გვხვდება UV ნათება, რაც შეძლებისდაგვარად მაქსიმალურად უახლოვდება მზის სხივებს. გარეთ მზარდი მცენარეები მუდმივად იღებენ მზის ულტრაიისფერ ნათებას. UV სინათლე მათი ტალღის სიგრძის მიხედვით, სამ კატეგორიად იყოფა:
მიუხედავად იმისა, რომ ულტრაიისფერი გამოსხივება დედამიწაზე არსებული ყველა ცოცხალი ორგანიზმისთვის სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანია, იგი გარკვეულწილად ზიანის მომტანიცაა. სხვადასხვა ორგანიზმმა დროთა განმავლობაში სხვადასხვა სტრატეგიები შეიმუშავა დასხივებისგან თავდასაცავად. ადამიანის კანი ავითარებს მელანინის დამცავ ფენას, ხოლო ისეთი მცენარეები როგორსაც ჩვენ ვზრდით, მეორადი მეტაბოლიტებით დატვირთული ფისის წარმოქმნით იცავს თავს, როგორიცაა არომატული ტერპენები. სწორედ ეს მოლეკულები განაპირობებენ მცენარის გემოს.
კულტივატორების ნაწილი UVA გამოსხივების მქონე განათებას იყენებს. ამ სიგრძის ტალღის მქონე შუქი ხელს უწყობს ტერპენების გამომუშვებას დასხივების მავნე ზემოქმედების გარეშე. UVA დასხივება აძლიერებს მეორადი მეტაბოლიტების წარმოებას მცენარის ზოგიერთ სახეობაში, რაც იმას ნიშნავს, რომ UVA განათებაში ინვესტირების შემთხვევაში კულტივატორებს შეუძლიათ მზის სხივებთან მაქსიმალურად მიახლოებული სინათლის ქონა დახურულ სივრცეში.
ღია ცის ქვეშ მზარდი მცენარის ნაყოფის გემოზე ყველაზე დიდ გავლენას UVB სინათლე ახდენს. ასეთი სიგრძის ტალღა ზრდის მცენარის დნმ-ის დაზიანების შანსს, მაგრამ ამავდროულად სწორედ UVB ნათება განაპირობებს გემრიელი ნაყოფის წარმოქმნას.
- მიკროორგანიზმები
მზის სინათლე არაა ერთადერთი ფაქტორი, რომელიც ნაყოფის არომატს განაპირობებს. ღია ცის ქვეშ ზრდისას ნიადაგში არსებული მიკრობული სიცოცხლე ასევე ხელს უწყობს ტერპენის დონის აწევას. ნიადაგი, რომელიც იღებს კომპოსტს, მულჩს და სხვა ორგანული ნივთიერებებს იდეალური გარემოა სასარგებლო მიკრობული სოკოებისა და ბაქტერიებისთვის. ეს ყველაფერი წარმოქმნის უფრო განვითარებულ საკვებ ქსელს, ვიდრე ქოთანში მზარდი მცენარის ნიადაგია, თუ მასში ორგანული საკვები ნივთიერებების საშუალებით ხელოვნურად არ შეგვაქვს სასარგებლო მიკროორგანიზმები.
ამ სახეობებს შორის არბუსკულარული მიკორიზა სინერგიულ ურთიერთობას აყალიბებს მცენარის ფესვებთან. იგი მოქმედებს, როგორც ფესვთა სისტემის გამაფართოებელი. იქმნება ერთგვარი სიმბიოზი, წარმოიქმნება უფრო დიდი რაოდენობით ტერპანები, რაც ხელს უწყობს არამარტო გემოს გაუმჯობესებას, არამედ ავითარებს თავად ნაყოფსაც.
განსხვავება სიძლიერესა და ეფექტში
ჩვენ უკვე განვიხილეთ არაერთი ფაქტორი, რომლებზეც გავლენას ახდენს ზრდის მდებარეობა, ახლა კი დროა იმ თემას შევეხოთ, რაც ყველა ჩვენგანს უფრო აინტერესებს, ვიდრე ზემოთ განხილული თემები. განაპირობებს თუ არა გარეთ ზრდა მცენარის ძალისა და ეფექტის ცვლილებას?
მიუხედავად იმისა, რომ ჩვენგან უმეტეს ყურადღებას THC და CBD იქცევს, ბევრი სხვა ტერპენი ასევე განაპირობებს მცენარის ეფექტს.
ჩვენ ვიცით, რომ მზის სინათლე ზრდის ტერპენების წარმოებას მცენარეში და კარგია მეორეული მეტაბოლიტების სინთეზისთვის, მაგრამ მზის სინათლე ასევე აუმჯობესებს კანაბინოიდების წარმოებასაც. გაზრიდილი კანაბინოიდების შემცველობა მცენარისთვის ერთგვარ თავდაცვას წარმოადგენს მზის დასხივებისგან გამოწვეული სტრესის წინააღმდეგ. ულტრაიისფერი ნათება ხელს უწყობს THC დონის ამაღლებას მცენარეში, რაც ნიშნავს რომ მცენარის ჯიშის შესაბამისი მაქსიმუმალური THC შემცველობის მიღება ღიქ ცის ქვეშ უფრო მარტივია, ვიდრე დახურულ სივრცეში.
განსხვავება ხარისხში
საბოლოო ჯამში, თქვენ შეგიძლიათ გაზარდოთ უმაღლესი დონის მცენარე თითქმის ყველა გარემოში, თუ თქვენ გაქვთ კარგი გენეტიკა, ჯანსაღი ნიადაგი და მცირე ცოდნა. მიუხედავად იმისა, რომ ღია ცის ქვეშ ზრდა გვთავაზობს მზის ბუნებრივ შუქს და მიკროორგანიზმების სიმრავლეს, დახურულ სივრცეში ზრდა საშუალებას იძლევა თითქმის სრული კონტროლი ვიქონიოთ გარემო ფაქტორებზე.
